Ponad półtora roku temu, na prośbę jednego z portali internetowych, napisałem artykuł o porcelanowym serwisie pierwszej klasy, używanym na bliźniaczym statku Titanica – Olympicu. Ponieważ czas ostatnich kilku miesięcy wzbogacił moją wiedzę istotnie w kwestii tego właśnie serwisu, podzielę się nią z Wami w niniejszym wpisie.
Zapewne, z lektury bloga, kojarzycie słynny wzór „wisteria”, używany przez pasażerów pierwszej klasy w salonie jadalnym, kawiarniach czy w serwisie kabinowym na Titanicu. Do tej pory, z tej serii, czytelnikom przedstawiłem trzy elementy:
– talerz deserowy, mlecznik oraz trojaczek (kabaret).
Jak część z Was być może wie, choćby z minionej krakowskiej wystawy „Titanic – Prawdziwa Historia”, wzorów porcelany używanej przez pasażerów pierwszej klasy słynnego statku było więcej. Od lat powszechnie uważa się, że jednym z nich był „klucz grecki”, przeznaczony dla Cafe Parisian. Tutaj jednak pojawiły się pewne wątpliwości…
Jesienią 1935 roku, Olympic, siostrzany statek Titanica, opuścił Southampton po raz ostatni i odbył ostatni swój rejs do stoczni złomowej w Jarrow. Jego wyposażenie trafiło na aukcje i w rezultacie do wielu prywatnych właścicieli. Były także rzeczy, które na aukcję wyposażenia statku nie trafiły nigdy. Los wielu elementów do dziś pozostaje zagadkowy, ale czasem następuje gdzieś jakieś ciekawe odkrycie. I tak też było w latach 2013-2014, kiedy jeden z domów aukcyjnych opublikował swoje katalogi nadchodzących aukcji, a w nich kilkadziesiąt elementów zastawy stołowej White Star Line z rzadkiego wzoru „klucza greckiego”! Była to szokująca ilość doskonale zachowanych egzemplarzy różnego typu talerzy i filiżanek. Najciekawsze w całej historii było to, że zastawa ta pochodziła właśnie z Olympica, z Cafe Parisian! Do tamtej pory, bardzo rzadko pojawiały się przykłady z tej serii porcelany, najczęściej w niezbyt atrakcyjnym stanie zachowania. A tu taka niespodzianka…
Okazało się, że ciekawa jest historia tego serwisu. Gdy Olympic trafił do stoczni złomowej, jeden z dyrektorów White Star Line upodobał sobie tą porcelanową zastawę. Przez kolejne osiemdziesiąt lat (!) komplet pozostawał w rękach jego rodziny, aż do chwili aukcji, wspomnianej powyżej.
Z uwagi na to, że Olympic i Titanic były niezwykle zbliżone pod względem wyposażenia, środowiska pasjonatów i kolekcjonerów uważały, że porcelana z tej linii wzorniczej używana była na obu statkach. Kiedyś i ja miałem takie przeświadczenie, jednak do pewnego momentu. Ostatnie miesiące hobbystycznych poszukiwań wzbogaciły mnie o ciekawą wiedzę. Udało mi się, w bezpośredniej rozmowie, skonsultować temat „klucza greckiego” z konserwatorami przedmiotów wydobytych z Titanica, pokazując im oryginalny element z tej serii. Okazało się, że nigdy nie odnaleziono w polu szczątków wkoło wraku tego samego wzoru porcelany. Natomiast, odnaleziono inny, zbliżony. Na zdjęciu poniżej – po lewej stronie filiżanka z Titanica, po prawej – z serii używanej na Olympicu.
Seria z Titanica oznaczona jest inaczej i nie posiada stempla producenta. Ma również zdobienie wewnątrz filiżanki i inaczej poprowadzony motyw „klucza greckiego”. Jak wynika z konsultacji z historykami, z wraku wydobyto kilka małych filiżanek tego typu i zaledwie jeden spodek. Nie mamy więc twardego dowodu, że istniały talerze i inne elementy zastawy z tej wersji zdobniczej.
Serwis z Olympica wykonała firma Spode Copeland i seria ta nosi inne oznaczenia numeryczne (9608), które możemy zobaczyć na spodzie niektórych zachowanych egzemplarzy:
W dużym uproszczeniu, moja teza jest taka, że dla Cafe Parisian na Titanicu wykonano niewielki komplet zastawy w małych lokalnych wytwórniach porcelany, a bliźniacza kawiarnia na Olympicu (dodana na statek w trakcie przebudowy w roku 1912/1913) miała zamówiony większy ilościowo serwis z firmy Spode, nawiązujący stylistycznie do serii używanej na utraconym w 1912 roku siostrzanym statku. Być może kolejne lata przyniosą nowe odkrycia w tym zakresie.
Jeden z talerzy, pochodzący z Cafe Parisian z Olympica (i późniejszego serwisu rodzinnego Dyrektora White Star Line) należy obecnie do Polskiej Kolekcji. Jest zachowany w doskonałym stanie. Możemy go zobaczyć na wystawie „Titanic – the Artifact Exhibition”, odbywającej się obecnie w czeskim Brnie*.
*Titanic – the Artifact Exhibition to słynna światowa wystawa, podróżująca po wielu krajach. Na przestrzeni lat odwiedziły ją miliony zwiedzających. Jej główną atrakcją jest ponad 200 przedmiotów, wydobytych z wraku Titanica. Po raz drugi, współpracujemy z wystawą, wzbogacając jej czeską edycję o ponad 40 dodatkowych eksponatów. Wystawa otworzona została 30.10.2018 i można ją zwiedzać do 31.03.2019.
Strona wystawy: www.titanicvystava.cz
